Ik stem voor. Of nee, tegen. Eh, ik weet niet.

Ja. Nee. Weet niet. Misschien. Zit wat in. Of toch niet? Het is met het referendum over Oekraïne, pardon over het associatieverdrag met de Oekraïne, net als met het geloof. Het ene moment denk je zeker te weten dat God bestaat, daarna slaat de twijfel toe om vervolgens net zo zeker te weten dat God wel erg ver verwijderd is van de moderne mens. Of omgekeerd. Het verdrag bevat meer dan duizend pagina’s en is door vrijwel niemand gelezen. Hoewel het om feiten lijkt te gaan (verbeteren handel, bestrijden corruptie etc.) gaan voor- en tegenstanders er mee aan de haal om hun eigen geloof te prediken. Ja, we helpen de Oekraïense bevolking of nee, dat doen we juist niet. Ja, het is goed voor het Europese gevoel van saamhorigheid; nee hoor, hoe kom je daar nu bij. Ja, het is de eerste stap om Oekraïne de EU in te loodsen; ha ha, dat is onzin.

Met een nee-stem steun je Poetin, met een ja-stem steun je Obama. Of toch niet?

Duivels dilemma?

Het nee-kamp roert zich veel meer, zo lijkt het. Ze hebben hun eigen Messiassen in de personen van Jan Roos en Thierry Baudet en een krachtige zender: GeenStijl. De voorstanders hoor je minder, zijn ook wat laat wakker geworden en van het kabinet moet je het qua promotie niet hebben. En dan is het ook nog een raadgevend referendum: de politiek kan de uitkomst naast zich neer leggen. Om het ingewikkeld te maken hebben diverse tweede Kamerfracties echter al aangegeven de uitkomst wel degelijk als bindend te beschouwen. En als klap op de vuurpijl telt de uitkomst alleen als de opkomst tenminste dertig procent is. Daarmee is het referendum een duivels dilemma voor ja/weet niet-stemmers: als je gaat stemmen verhoog je de kans dat die drempel wordt gehaald en kun je zo ook weer de nee-stem versterken.

Heel misschien, maar nu vloek ik in de kerk van de ware democraten, was dit referendum toch niet zo’n goed idee? Achteraf dan, he? Jammer dat het orakel van Delphi zo ver weg is. Al ben je dan wel meteen in de bakermat van de democratie.