12 maart 2020

Sterrenstof tot nadenken

Geschreven door Pieter Hartevelt
Inspiratie Foto: Hubble telescoop Sterrenstof tot nadenken

De afgelopen jaren stonden voor mij in het teken van studie en mijn werk als pastoraal werker (bij de Zaanse Doopsgezinden) en geestelijk verzorger. Een jaar geleden werd ik aangenomen als geestelijk verzorger bij Cardia, een zorgorganisatie voor ouderen in de regio Den Haag. Inmiddels is mijn contract omgezet in een voor onbepaalde tijd. Dat voelt lekker en ik houd van mijn werk.

Mijn vrijzinnige profiel gaf aanvankelijk wat onrust bij een aantal bewoners. (Ik moest het er maar niet over hebben zei mijn collega van wie ik het stokje overnam.) In het persoonlijk contact werden de reserves geslecht. Bovendien bleek niet de hele populatie uit robuuste gereformeerden of happy evangelischen te bestaan. Ik bemerkte echter wel dat ik in een soort bubbel terecht gekomen was door al die tijd bezig te zijn met theologie, spiritualiteit en geestelijke verzorging.

Space Expo

Wie mijn CV kent weet dat ik ooit gids ben geweest bij Space Expo in Noordwijk. Dit ruimtevaartmuseum ligt bij ESA-ESTEC, het technische hart van de Europese ruimtevaart. Een klein half jaar geleden werd ik benaderd door Space Expo. Of ik geen zin had weer wat te doen met rondleidingen. Ja, dat had ik wel. Maar het probleem was dat ik inmiddels niet meer in het aanpalende Katwijk, maar in Rijswijk woon. Voor een enkele rondleiding is die afstand me te groot.

Geen probleem. ‘We hebben ook nog Space Train tours naar ESTEC. Dan ben je een dag onder de pannen’, zei de medewerker planning. Met mijn akkoord werd een nul-urencontract opgemaakt en mocht ik een aantal malen meerijden met andere gidsen om ‘het verhaal weer even op te frissen.’ Omdat ik zelf kan aangeven op welke dagen ik kan werken- de tours worden alleen in het weekend en in de schoolvakanties aangeboden – , hoeft dat niet te botsen met werk en/of studie. Zo ben ik nu sinds de zomer een à twee keer per maand als rondleider actief om bezoekers in te wijden in de geheimen van de ruimtevaart. Het bezig zijn met ‘harde’ wetenschap en technologie helpt mij even om buiten de ‘bubbel’ te stappen.

Ruimtevaart

Ter voorbereiding lees me ik me kort in om van de laatste ontwikkelingen op ruimtevaartgebied op de hoogte te zijn. Dit is geen uitgebreide studie, maar ik vertel graag een kloppend verhaal over hetgeen ik laat zien. Of dit nu gaat om een Mars-rover, een experimenteel ruimteveer of een maanbasis uit een 3D-printer.

Als ontspanning lees ik graag. De opnieuw aangeboorde belangstelling voor ruimtevaart nam in zijn kielzog een vernieuwde interesse in de natuurwetenschappen mee. Zo heb ik een stapeltje boeken liggen dat wacht om gelezen te worden. Boeken over fysica, astronomie en biologie zijn wel favoriet om de gaatjes vrije tijd wat te vullen en om uit de bubbel te stappen. Even iets totaal anders. Nou ja, totaal…

Ontzag voor de kosmos

Alles appelleert wel aan het gevoel van verwondering dat mij ook deed besluiten theologie te gaan studeren. Datzelfde gevoel bespeur ik ook in de boeken die ik lees. Het ontzag voor de grote kosmos en de vragen die de moderne kosmologie – van een universum dat 13,8 miljard jaar oud is en waarin de mens niet meer lijkt dan een broodkruimel op haar/zijn rok (Lucebert) – oproept, zijn die welke raken aan vragen naar zin en relevantie. Vragen die diep religieus zijn.

Veel van de auteurs die ik lees gaan ervan uit dat het heelal en de evolutie (ik ben inderdaad geen creationist) ten diepste niet teleologisch zijn. We hebben te maken met processen die ongeacht de beginwaarden en met dezelfde natuurwetten tot andere uitkomsten zouden leiden als we de klok een paar miljard jaar zouden kunnen terugdraaien. De mens is daarin noch doel, noch onvermijdelijk hoogtepunt.

Zinloos leven?

Is het daarmee gezegd dat menselijk leven – ál het leven op deze prachtige blauwe knikker, een juweel tussen gepolijste kiezels – zinloos is omdat we er zomaar zijn? De zin van het leven is het leven zelf. Het groeit, bloeit, gaat heen en vermenigvuldigt zich in miljarden vormen en variaties.

Zo lang of zo kort als het duurt hebben we de mogelijkheid om een stukje van de kosmos te zijn dat daarin terugkijkt en zich verwondert over het eigen bestaan. In de woorden van Sean Caroll, fysicus en auteur van The Big Picture: ‘We are not the reason for the existence of the universe, but our ability for self-awareness and reflection makes us special within it.’

 

Over Pieter Hartevelt

Pieter Hartevelt

Pieter Hartevelt woont in Rijswijk en is geestelijk verzorger bij ouderenzorgorganisatie Cardia, locatie Landscheiding, te Den Haag. Daarnaast is hij beschikbaar als spreker bij uitvaarten. https://pieterhartevelt.wordpress.com/

Gerelateerd