Dienst vanuit Hengelo, 10 mei 2020

Orde van dienst van de remonstrantse viering
vanuit Hengelo op 10 mei 2020

Voorganger: ds. Kirsten Slettenaar

Pianist/organist: Dennis Vallenduuk
Zangeres: Nanneke Pillen
Liturgen: Nel Korstanje en Iris Kraak

Klokluiden

Inleiding:

Zo’n zeven weken geleden begon in Nederland de intelligente lockdown. We raken er als samenleving al aardig aan gewend. Maar het blijft voelen als een tussenperiode. Het is alsof we in het midden van een zandloper zitten: vanuit ons gewone dagelijkse leven waarin we alles konden doen wat we wilden of moesten, hebben we nu minder bewegingsvrijheid en zien we elkaar veel minder.

Tegelijk is er meer tijd en ruimte om stil te staan bij je bezigheden, bij je contacten met anderen, bij onze menselijke kwetsbaarheid, en bij de zin en de richting in je bestaan. We gaan ervan uit dat onze bewegingsvrijheid langzaam weer groter wordt. Maar naar verwachting zal de samenleving er toch anders uit gaan zien. Zullen maatregelen waar we voor deze tijd nooit aan zouden hebben gedacht, het dagelijks leven gaan regelen. Zal de angst voor besmetting ons misschien nog een hele tijd begeleiden. Zullen we nog lang gepaste afstand tot elkaar moeten bewaren.

Je zou een kerkdienst ook kunnen vergelijken met het midden van een zandloper. Het is als een tussentijd waarin je even wat loskomt van je dagelijkse bestaan. In dit kerkgebouw is dat aan de vloeren terug te herkennen. Ik nodig je van harte uit om mee naar binnen te gaan.

(Vanuit de hal) Je komt binnen vanuit de gebrokenheid in de wereld. Op deze gebroken ondergrond doe je je jas uit en ontmoet je anderen. Ook zij, met hun eigen levensverhaal, komen uit diezelfde wereld. Je herkent in elkaar het verlangen om voor een moment boven die gebrokenheid uit te kunnen stijgen, om er even een ander licht op te kunnen laten schijnen.

(Lopend naar de koffieruimte) Wanneer je dan naar binnen loopt, voelt het ineens anders. Een andere ondergrond. Het ziet er anders uit, het klinkt anders. Met hakjes of leren zolen ga je als vanzelf zachter en langzamer lopen. Je weet: ik betreed een andere ruimte, waar een andere aandacht is.

En dan kom je in de kerkzaal, waar het blauw van de hemel weerspiegeld wordt op de aarde. Het midden van de zandloper. Los van alle dagelijkse gebeurtenissen. Een plaats van bezinning, van stilstaan bij wat jou drijft, wat jou voedt. Als je vanuit hier straks weer naar buiten gaat, ga je anders de gebrokenheid van de wereld weer in.  

Orgelspel

Votum/groet

Welkom aan ieder die deze dienst meebeleeft.
We zien elkaar niet, maar we zijn wel verbonden met elkaar in het licht van de Levende.

We zijn hier samen
om ons te koesteren in Gods licht,
en om ons vertrouwen te laten voeden door Gods licht.

De Levende schenkt ons vrede
en daarvan delen wij uit aan elkaar. Amen.

Het volgende lied is een inleiding op de schriftlezing, het vertelt wat eraan vooraf is gegaan. Dit lied vat het verhaal van de bevrijding van het volk Israël uit Egypte samen. De schriftlezing speelt zich af wanneer het volk op weg is in de woestijn.

Muziek
Go down Moses

Lezing (gedeelten uit Ex 18)

Jetro, ​Mozes’ schoonvader, die ​priester​ was in Midjan, hoorde wat God allemaal voor ​Mozes​ en voor Israël had gedaan, hoe de HEER zijn volk uit ​Egypte​ had weggeleid. Daarom ging Jetro naar Mozes op weg. Hij nam Mozes’ vrouw Sippora met zich mee en ook haar twee zonen. De een heette Gersom, ‘want,’ had Mozes gezegd, ‘ik ben een vreemdeling geworden, ik woon in een land dat ik niet ken.’ De ander heette Eliëzer, ‘want,’ had Mozes gezegd, ‘de God van mijn vader is mij te hulp gekomen, hij heeft mij aan het zwaard van de farao laten ontkomen.’

…

De volgende dag sprak ​Mozes​ recht over het volk. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat stonden de mensen om hem heen. Toen zijn schoonvader zag hoezeer hij door hen in beslag werd genomen, vroeg hij: ‘Waarom moet jij steeds voor iedereen klaarstaan? ‘Het is niet verstandig wat je doet,’ ‘je zult er nog onder bezwijken, en de mensen die bij je komen ook. Dit is een veel te zware taak voor je, je kunt die niet alleen aan. Luister, ik zal je een goede raad geven, en moge God je dan terzijde staan. Jij moet het volk bij God vertegenwoordigen en hun geschillen aan hem voorleggen. Maar zoek daarnaast onder het volk een aantal doortastende, vrome mannen, die betrouwbaar zijn. Zij moeten altijd over het volk rechtspreken. Zij zullen je last verlichten door die samen met jou te dragen. Als je het op deze manier aanpakt, en als God het wil, kun je het volhouden en kunnen al die mensen tevreden naar hun ​tenten​ gaan.’

Mozes​ luisterde naar zijn schoonvader en deed wat deze hem had aangeraden. Daarna deed ​Mozes​ zijn schoonvader uitgeleide, en deze keerde naar zijn land terug.

Overweging

In het bijbelboek Exodus is ook de vorm van een zandloper te herkennen.
Het begint bij het grootse verhaal over de bevrijding uit Egypte, van de weg die ontstond uit alles wat vastzet, beknelt of lamlegt.
Het verhaal dat Nel net voorlas, verbeeldt dan het midden van een zandloper.
Na deze episode komen er nieuwe maatregelen voor het volk Israël.
Hun samenleven krijgt op een hernieuwde manier vorm in de tien geboden.
Het onderste gedeelte van de zandloper.
Precies in dit hoofdstuk staat de schijnwerper niet op het volk, niet op God, maar op Mozes. Het wordt voor hem een moment van bezinning.
De grote Mozes, de profeet, de leider van wordt geconfronteerd met iets wat hij niet kan.
Met een doodlopende weg.
Hij zal het anders moeten gaan aanpakken.

Jethro, zijn schoonvader, verwoordt dat kort en bondig: het is niet goed wat je doet.
Het is één van de twee plaatsen in de Thora waar de uitdrukking ‘niet goed’ voorkomt.
De andere plaats is in het scheppingsverhaal: het is niet goed dat de mens alleen is.
Met andere woorden: we kunnen niet alleen leider zijn, we kunnen niet alleen leven.
Het Hebreeuwse woord voor leven is chajiem, een meervoud.
Ook dat lijkt te suggereren dat je het leven niet in je eentje doet, maar deelt met anderen.

Wat Mozes niet goed doet, is het spreken van recht.
Jethro stelt voor om dat te delegeren.
Rabbi Jonathan Sacks onthult in zijn nieuwe boek “Exodus” de juridische achtergrond hiervan en licht toe waarom een probleem voor Mozes is ontstaan.
In het joodse recht is een besluit dat door een rechter is genomen, onaantastbaar.
Nadeel van een rechterlijke uitspraak is dat er meestal een winnaar en een verliezer is.
Er ontstaat geen echte vrede, geen situatie die beide partijen tevreden stelt.
Dat zou alleen lukken via de weg van de bemiddeling.

Als beide partijen er iets bij winnen en menen dat het resultaat eerlijk is, is bemiddeling volgens de joodse visie de enige vorm van recht die tegelijk ook vrede schept.
Maar dat kan dus alleen wanneer de rechter, in dit geval Mozes, nog geen uitspraak heeft gedaan.
Mozes doorziet, als profeet met een intuïtief gevoel voor waarheid en met grote kennis van de wet, meteen welk oordeel hij moet vellen.
Wat hij daarmee niet kan, is bemiddelen.
Daar heeft hij anderen voor nodig.
Dan pas gaat het lukken, zoals in de lezing staat, dat alle mensen tevreden terugkeren naar hun tenten.

We kunnen niet alleen leven.
Niemand bezit alle kwaliteiten, talenten en competenties die nodig zijn in het leven.
We leven allemaal in groepen of groepjes, ook als je alleen leeft.
We maken allemaal deel uit van gemeenschappen, vormen samen een hele natie.
Ook al willen de meesten van ons graag een individu zijn, een authentiek en zelfbewust mens dat eigen keuzes maakt, een eigen leven leeft.
Toch hebben we voor dat alles anderen nodig.
Het is niet goed dat de mens alleen is.
Al was het maar omdat je anders je eigen blinde vlekken nooit kunt kunt leren zien.
Je bent er zelf immers blind voor?

Daarnaast delen we een verantwoordelijkheid met elkaar.
Je bent verantwoordelijk voor je eigen leven maar samen zijn we ook verantwoordelijk voor ons samenleven.
Dat ligt niet alleen bij een leider, dat ligt bij ons allemaal.
Het mooie daarvan is, is dat als je je verantwoordelijk opstelt, je daardoor ook serieus genomen wordt.
Het maakt uit wie je bent, wat je doet, welke keuzes je maakt.

Het is niet goed dat de mens alleen is, dat je alles alleen doet.
Jethro belichaamt als priester een mens in wie iets van Gods wijsheid oplicht.
In de namen van Mozes’ kinderen zien we weerspiegeld hoe Mozes zelf ook die wijsheid heeft ervaren.
Zijn eerste zoon heet ‘ik ben een vreemdeling’.

Een diepe wijsheid, want zijn we niet allen vreemdelingen in dit leven?
Niemand weet van tevoren de weg, niemand weet dag noch uur waarop je je ineens in een ander levensgebied bevindt.
Hoe snel worden coronapatiënten soms ziek, verslechtert hun toestand per uur.
We zijn allen vreemdelingen zonder landkaart, kwetsbaar, met elkaar en met de kracht van de liefde als houvast.
Mozes’ tweede zoon heet ‘de God van mijn vader is me te hulp gekomen’.

Naast het vreemdelingschap in het leven is er een vertrouwen gegroeid in Mozes dat hij er niet alleen voor staat als mens.
Dat als hij zich in een tussenperiode bevindt, in het midden van een zandloper, er een hulpbron is die een weg helpt vinden.
Een kracht die zelfs wegen kan vinden waar je dacht dat het pad niet begaanbaar was.
Een liefde die wegen zoekt dwars door de zee of zelfs door de dood heen…

Muziek
‘Onze Vader verborgen’ van Huub Oosterhuis

Onze Vader verborgen,
uw Naam worde zichtbaar in ons,
uw koninkrijk kome op aarde
uw wil geschiede, een wereld
met bomen tot in de hemel,
waar water schoonheid en brood
gerechtigheid is en genade –
waar vrede niet hoeft bevochten,
waar troost en vergeving is
en mensen spreken als mensen
waar kinderen helder en jong zijn,
dieren niet worden gepijnigd
nooit één mens meer gemarteld,
niet één mens meer geknecht.
Doof de hel in ons hoofd
leg uw hand op ons hart
breek het ijzer met handen
breek de macht van het kwaad.
Van U is de toekomst
kome wat komt.

Gebed

Eeuwige, we maken moeilijke tijden door.
Zoveel vanzelfsprekendheden zijn ingestort.
We worden keihard geconfronteerd met het feit dat het leven niet maakbaar is,
met hoe kwetsbaar ons lichaam is voor onbekende ziektes.
Voor veel mensen zijn zekerheden weggevallen.

Het is nu zoveel belangrijker hoe we zijn, niet welke status we hebben of hoeveel macht.
Zijn we in staat om deze crisis en de angst die het met zich meebrengt in de ogen te kijken?
Zijn we in staat om, ondanks onze eigen zorgen, naar de ander om te kijken?
Kunnen we inzien in hoeverre we zelf hulp nodig hebben en durven we daarom te vragen?
Soms is dat zo moeilijk, voelen we ons te kwetsbaar of te bang.

Eeuwige, juist nu hebben we U zo hard nodig.
We bidden om troost en om Uw nabijheid te mogen voelen.
We bidden dat deze tijd ook een tijd van bezinning mag zijn, waardoor er nieuwe mogelijkheden in ons en in onze samenleving mogen ontstaan.

Op deze moederdag bidden we speciaal voor moeders en voor alle mannen en vrouwen die een schuilplaats aan anderen bieden zoals bij een moeder.
We bidden ook voor vrouwen die zo graag moeder of oma hadden willen worden maar wie dat niet gegeven is.
We bidden voor moeders in vluchtelingenkampen die zo vurig hopen op een veilige en betere toekomst voor hun kinderen.
En we bidden voor moeders in landen die nu door het wegvallen van hun inkomen hun kinderen niet langer kunnen voeden.
Zo bidden wij, in het vertrouwen op Uw naam: Ga maar, en Ik zal met je zijn. Amen

Bloemen

Hoe bekend is de wekelijkse uitspraak in een kerkdienst: de bloemen gaan als een groet van de gemeente naar…
Vandaag zijn de bloemen bedoeld als een groet aan u allen vanuit de verbondenheid waarin we deze dienst samen beleven.

Collecte

De collecte verwijst naar onze verbondenheid met de wereld om ons heen. In deze corona-periode is het voor veel klanten van de Voedselbanken nog lastiger dan anders om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Daarnaast zijn er nu meer mensen dan anders die de hulp van de Voedselbank nodig hebben. Daar komt bij dat het werk van de vrijwilligers lastiger te organiseren is vanwege alle maatregelen.

De Voedselbanken in Nederland zetten alles op alles om hulp te kunnen blijven bieden.
Uw financiële bijdrage is dan ook bijzonder welkom.

Zegen

Wij zijn hier samen in verbondenheid met elkaar

en met de wereld waarin wij leven,
in vertrouwen op de Levende
die ons een weg wijst met zijn naam:

Ga maar, en Ik zal met je gaan.

De vrede van de Levende,
de liefde van Christus
en de kracht van Gods geest
zij met u allen. Amen.

Orgelspel

Wilt u deze orde van dienst wellicht printen? Dat kan het beste via deze link!