1 mei 2020

Tuinieren als filosofische bezigheid

Geschreven door Fride Bonda

(Jakobus 5: 8)

De meesten van ons proberen te wennen aan een teruggetrokken bestaan om besmetting met het coronavirus te vermijden. Het is onwennig en verwarrend omdat we veel niet weten.

In de geschiedenis van mensen is het vaker voorgekomen dat mensen met lege handen staan tegenover de gebeurtenissen in hun persoonlijk of maatschappelijke leven. Soms is de afzondering noodgedwongen, zoals onderduikers in de Tweede Wereldoorlog, en zoals (politieke) gevangen in hun cel. In onze tijd nemen sommige mensen een sabbatical om zich te bezinnen over wat hem of haar te doen staat in een nieuw ontstane situatie van leven. Je terugtrekken, niet om de realiteit van de wereld te ontkennen, maar te overdenken.

Tuin van Epicurus

Onlangs las ik over de tuin van Epicurus, een Griekse filosoof, die leefde voor de jaartelling, van 341 tot 270. Hij was een moestuin begonnen buiten de stad Athene, omdat hij er geen heil in zag om zich te mengen in de politieke discussies van die tijd. Hij zette zijn studenten aan het werk in de tuin; het was een vorm van filosofisch onderwijs. De bewegingen in de natuur met haar cyclus van groeien en verval en de verwevenheid van elementen aarde, water, lucht en licht kun je zien als spiegel van de ziel. In de kleine wereld van het tuinleven zijn de grotere harmonieën van de kosmos herkenbaar. In de levensfilosofie van Epicurus deelt de menselijke ziel het lot met alles dat groeit en vergaat.

De tuin is, in de ogen van Epicurus, een oefenplaats van deugden als samenwerking en goede conversatie, maar vooral van het oefenen van geduld, hoop en dankbaarheid. Geduld in de tuin heb je nodig om de aarde te bewerken en vruchtbaar te maken, de tijd van zaaien en wachten tot het opkomt en vrucht draagt. Een houding die je nodig hebt om schrale tijden te verdragen, zoals we dat nu beleven in deze tijd met het coronavirus.

Goede herinneringen blijven

Geduld is niet alleen verdragen en wachten, maar kan ook gepaard gaan met een nieuwsgierige en open houding om te ontvangen wat er is. Hoop is gericht op de toekomst en op wat er kan gaan groeien, wat er kan gaan gebeuren. En dankbaarheid is een deugd die je laat zien wat goed was in je leven. In de tuin zijn het de vruchten van de oogst. In je leven zijn het momenten van geluk. Goede herinneringen kan niemand je af nemen.

Lang geleden sprak ik een oude vrouw, die niet lang meer te leven had. Ze was veel alleen en ik vroeg wat haar gedachten waren, zo levend in haar flatje. ‘O, zei ze met zichtbare pret in haar ogen, ik heb zoveel mooie herinneringen aan goede vrienden, aan reizen die ik heb gemaakt en aan mooie gebeurtenissen in mijn werk’. De herinneringen maakten haar dagen zoet. Aan haar zag ik dat dankbaarheid een bron van goede energie om in het nu te leven én om de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien. Ze was niet bang.

Dankbaarheid oefenen

Geduld, dankbaarheid en hoop kunnen ons helpen in deze tijden van onzekerheid. Laten we dankbaarheid oefenen voor wat er was en is, laten we geduld oefenen om deze tijd te verdragen en hopen op de tijd dat de wereld wakker wordt en het leven hervat. En laten we dan hopen dat we in die nieuwe wereld blijven beseffen dat we allemaal met elkaar verbonden zijn en we voor elkaar blijven zorgen, voor de mensen dichtbij en ver weg.

Over Fride Bonda

Fride Bonda

Fride Bonda is sinds 2003 predikant in de remonstrantse gemeente Zwolle. Sinds 2018 werkt zij ook als predikant bij de doopsgezinden. Remonstranten en doopsgezinden werken samen in de Wolwevergemeente.

Gerelateerd