Waar is God als de wereld naar de haaien lijkt te gaan? #advent

In aanloop naar kerst kom ik de laatste jaren in de verleiding om mierzoete Amerikaanse feel-good kerstfilms te kijken. Er ligt daar altijd een pak sneeuw op de Eerste Kerstdag. De huizen zijn versierd met duizenden lichtjes. De familie komt bij elkaar en uiteindelijk, nadat het hoofdpersonage haar of zijn lessen heeft geleerd, komt het met iedereen goed.

Iets in mij heeft blijkbaar behoefte aan tegenwicht tegen al het nare dat er in onze wereld gebeurt. Door mijn werk als krijgsmachtpredikant weet ik dat er al een lange tijd een verborgen desinformatie-oorlog gaande is. Steeds meer zien we er de consequenties van. De mensheid lijkt te leven in verschillende universums waarin verschillende waarheden gelden en waar feiten er niet toe doen.

Vicieuze cirkels

De zichtbare oorlogen dwingen ons onder ogen te zien, welke trauma’s van generatie op generatie worden doorgegeven, soms eeuwen lang. Het wil maar niet lukken om heling te vinden en samen te leven zonder onderdrukking, uitsluiting en geweld van wapens. We draaien rond in allerlei vicieuze cirkels. Misschien zitten we wel in een neerwaartse spiraal van zelfvernietiging.

Volgens mij ben ik niet de enige die zich dan ook afvraagt hoe het verder moet met onze wereld. En volgens mij ben ik ook niet de enige die zich afvraagt wat in die situatie betekent: geloven? Wat is geloven in een tijd waarin van alles de verkeerde kant op gaat?

Goddelijk ingrijpen

Ik merk dat geloven vaak gekoppeld wordt aan een vorm van succes. Het hoeft niet bewust te gebeuren, maar het gebeurt vaak toch wel. Als je gelooft, hoop je dat dat iets oplevert. Dat jouw wens, verlangen of gebed worden verhoord. Dat er bescherming voor jou en je dierbaren is. Dat God íets doet waardoor ellende stopt en recht geschiedt. Het verlangen naar wonderbaarlijk goddelijk ingrijpen kan heel diep zitten. Het is een krachtig kinderlijk verlangen dat in moeilijke tijden de kop kan opsteken. Je kan je dan soms over je eigen reacties verbazen. Geloof kan ook de vorm van optimisme aannemen. Je verwacht en hoopt dan dat het met de wereld, met de mensheid en met onze inspanningen om het goede te doen, goed zal komen. Dat wij met ons allen ergens uitkomen waar het beter is dan nu.

Lastig wordt het daarom als dingen juist de verkeerde kant op gaan, als er geen verbetering zichtbaar is, als mensen en samenlevingen van mensen kortzichtige en egoïstische keuzes maken, als de wereld naar de haaien lijkt te gaan. Wat is geloven dan? Waar is God dan? Wat heeft nog zin en waar haal je de kracht vandaan om het goede en het juiste te doen?

God aanwezig in kwetsbaarheid

De twee meest bekende verhalen van het christendom – over de geboorte en de dood van Jezus, gaan volgens mij precies daarover. Met kerst vieren wij dat Jezus  als een kwetsbaar kind wordt geboren. Met Pasen gedenken wij dat hij als een kwetsbaar mens sterft. Hij gaat ten onder aan onrecht en geweld, samen met zo veel anderen van alle tijden.

De opstanding van Jezus is geen grootse happening. Geen politieke statement. Geen bewijs van macht en succes. Zijn opstanding gebeurt in en onder mensen die bang, ontregeld en verslagen zijn. Zij ervaren dat God aanwezig was en is ín de dood en ín de kwetsbaarheid. Zij ervaren het leven als sterker dan de dood. Daarin vinden ze hun waardigheid en kracht terug.

Liefde en mededogen

Ook voor mijzelf is, altijd weer en opnieuw, deze werkelijkheid moeilijk te bevatten. Maar als ik er lang genoeg bij stilsta, ervaar ik wel de kracht ervan. Onze waarde en waardigheid worden ons niet verleend door mensen met macht. Ze hangen ook niet af van onze successen. Onze waarde en waardigheid zijn verankerd in de goddelijke dimensie van liefde en mededogen. Dat geloven is vaak een moeizaam proces dat ons hele leven lang doorgaat. Het is een keuze die wij altijd weer en opnieuw maken.