Straks heet ik geen Jacob Jan meer, dan heet ik Emma

Het is december 2016. Ik, man 54 jaar, ben aan het googelen naar het woord gynecomastia. Ik ben daar gekomen via het woord mannenborstjes. Ik ben namelijk al zo’n anderhalf jaar aan het fietsen naar mijn werk, een flink eind, vijftig kilometer per dag. Ruim vijftien kilo ben ik afgevallen. Voor het eerst in mijn leven ben ik trots op mijn lichaam. Alleen die mannenborstjes willen maar niet weg. Plotseling komt er vanachter de schaamte over die borstjes een volkomen onverwachte wetenschap tevoorschijn: Die borstjes horen daar, ik wíl ze helemaal niet kwijt.

Die nacht blijf ik zoeken op internet. Het zoekwoord is veranderd. Ik zoek op transseksualiteit. En hoe meer ik lees hoe meer tranen er over mijn wangen stromen. En dat is bijzonder, want ik huilde altijd veel te weinig. Ik besef dat ik iets toe sta wat ik mijn hele leven naar de achtergrond geduwd heb. Het gevoel dat daarmee vrij komt is overweldigend.

Het geloof van m’n ouders

Dat gevoel lijkt sterk op een godservaring die ik had toen ik twintig was. Ik zat als student mezelf in de weg. In een rusteloze bui liep ik diep in de nacht het bos in, en ging stil zitten op een open plek. Daar voelde ik een stem die me verwelkomde. Ik kon dat welkom als twee armen om me heen voelen. Ik raakte dat weer kwijt, het leven is een mallemolen die je wegrukt van jezelf.

Vele jaren later zocht ik dat gevoel weer op. Social media waren er nog niet. Ik voelde me alleen, en geen mensen om me heen waarbij ik herkenning kon vinden. Ik wist nog niet dat er een woord was voor hoe mijn hersens werkten: hoogsensitief. In mijn zoektocht wilde ik niet te ver van mijn westerse roots. Ik had ooit gesjanst met Baghwan, maar voor mij geen oosterse toestanden. Was er thuis niets? Ik ging op zoek naar het geloof van mijn ouders, en sloot me aan bij de remonstrantse kerk. Daar kon ik weer bij dat gevoel komen: je gezien weten. Vooral de eindzegen bleef me elke keer weer ontroeren.

De HERE zegene en behoede u.
De HERE doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig.
De HERE verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede.
Amen.

Op het moment dat ik deze woorden schrijf, krijg ik tranen in mijn ogen.

Schrijven helpt

Ik was dat stille verlegen jongetje, met grapjes die niemand begreep. Ik speelde met vriendinnen. Ik was de een-na-laatst gekozen met gym. Ik zorgde er wel voor dat ik niet als laatste werd gekozen, dan viel ik te veel op. Ik leefde in mijn hoofd. En naarmate ik ouder werd, sloot ik me meer en meer op, in dat hoofd. Want de wereld had geen plaats voor alles wat daar in om ging. Nu de tranen weer komen besef ik pas hoezeer ik ook mijn hart opsloot.

Dat hart ontdooide door de kinderen die ik kreeg. Vier kinderen die onvoorwaardelijk elk moment van de dag grote liefde uitstralen, verwarmden mijn hart. Alleen voor mezelf bleef het dicht. Via therapie haalde ik mezelf stukje bij beetje binnen. Ik ontdekte social media, ging bloggen en ontdekte dat ik niet de enige was die me zo voelde. Al schrijvend heelde ik mezelf.

Mijn lijf vertelde me

Ik mocht er zijn. Ik werd niet alleen door God gezien, maar ook door anderen. Ik ontdekte dat ik hoogsensitief was, en wat dat inhield. Ik leerde zelfs weer van mezelf houden. Ik kon een innerlijke stem voelen die me kon wiegen en troosten. Ik vond uiteindelijk werk in een team waar ik me niet meer hoefde te verstoppen. Je zou kunnen zeggen dat ik de omgeving vond waarin ik klaar was voor de volgende stap. Want al had ik mezelf weer binnengehaald, mijn lijf deed nog steeds niet mee. Ik woonde nog altijd in mijn hoofd. (Herkenbaar, mede-remonstranten? onze diensten zijn ook vooral diensten van het hoofd. We kunnen op dat gebied nog best wat van andere godsdiensten leren.)

En toen ging ik fietsen naar mijn werk, en leerde ik mijn lijf kennen. Dat lijf vertelde me uiteindelijk dat ik een vrouw ben. Ik had me tevreden gesteld met de gedachte dat ik die man was met een goed ontwikkelde vrouwelijke kant. Nu wist ik dat het veel verder ging. Het was niet alleen de wereld die ik niet begreep. Ik begreep ook niets van mannen. Ik voelde en voel me altijd meer op mijn gemak in vrouwengezelschap. Mijn hart gaat nog verder open dan ik me kon voorstellen. Ik huil steeds sneller van ontroering.

Met tranen thuiskomen

In januari heb ik me aangemeld bij het transgenderteam van het VUMC. Ik sta op de wachtlijst. Psychologen gaan daar uitzoeken of ik lijd aan genderdysforie. Ik ben er zelf al uit. Op de school waar ik werk heb ik afgesproken dat ik na de zomervakantie Emma zal zijn. Nu al zet ik stappen in die richting. Voor het eerst in mijn leven vind ik het leuk om kleren te kopen. Voor het eerst in mijn leven krijg ik complimenten over hoe ik er uit zie.

Ik zie veel bijbelverhalen nu ook in een ander licht. aankomen in het beloofde land, thuiskomen bij God, thuiskomen in jezelf is een lange, beproevende, maar schitterende reis. Ik heb een heel grote stap gezet in zijn wie ik ben. Na alle stappen die ik in het verleden gezet heb, weet ik dat er nooit een laatste stap is, maar voor nu voel ik het thuiskomen in mijn lijf. Het gevoel is onbeschrijfelijk mooi. Ik kan het niet voelen zonder dat de tranen gaan stromen.