Verantwoordelijkheid: kerken moeten vooral ontmoeting faciliteren, daar zijn ze goed in

Wie is verantwoordelijk voor de CO 2-reductie, wie voor wat er misging met de vreugdevuren op oudejaarsnacht in Scheveningen en Duindorp? Wie is verantwoordelijk voor het medicijntekort, wie voor de opname van vluchtelingen? Een kijkje in medialand levert talloze voorbeelden op van situaties waarin verantwoordelijkheid aan de orde is, vaak in politieke context. Of het nu gaat om de milieuproblematiek, de handhaving van de openbare orde of andere maatschappelijke misstanden. Maar ook als we naar ons eigen leven kijken speelt verantwoordelijkheid een rol, met dezelfde lastige kantjes als in de politiek: verantwoordelijk zijn is wat anders dan je verantwoordelijkheid nemen. Waar ligt mijn verantwoordelijkheid en waar begint de jouwe?

Je zou verantwoordelijkheid kunnen omschrijven als de verplichting ervoor te zorgen dat datgene goed verloopt dat aan jouw zorg is toevertrouwd resp. aan jou als taak is opgedragen. Het is het antwoord dat jij geeft in een specifieke situatie die iets van jou vraagt.

Verantwoordelijkheid

Je zou verantwoordelijkheid kunnen omschrijven als de verplichting ervoor te zorgen dat datgene goed verloopt dat aan jouw zorg is toevertrouwd. Het is het antwoord dat jij geeft in een specifieke situatie die iets van jou vraagt. Verantwoordelijk zijn is wat anders dan je verantwoordelijkheid nemen.  Lees verder

Vrijheid en plicht

Verantwoordelijkheid bestaat niet zonder een mate van vrijheid om eigen afwegingen te kunnen maken. Ze bestaat ook niet zonder de plicht je te verantwoorden voor de wijze waarop jij met de jou gegeven verantwoordelijkheid bent omgegaan. Het helpt als verantwoordelijkheden goed omschreven zijn. Wie is waarvoor verantwoordelijk? Als iedereen verantwoordelijk wordt gehouden, dan voelt in de praktijk niemand zich aangesproken.

Zeker in godsdienst en levensbeschouwing wordt benadrukt dat wij leven in verantwoordelijkheid.  Maar, drukt die verantwoordelijkheid niet ook wel eens te zwaar op onze schouders? We mogen nooit eens wegkijken en worden aangesproken op onze politieke, morele, diaconale, ecologische, persoonlijke en collectieve verantwoordelijkheid. We zullen keuzes moeten maken en vooral doen waar we goed in zijn en plezier aan beleven.

Treed elkaars wereld binnen

Bijvoorbeeld als het gaat om de veelbesproken kloof. De kloof, dat is de steeds dieper wordende barst die er door onze samenleving loopt.  Ze zorgt voor maatschappelijke onvrede en polarisatie. De kloof tussen politici onderling en tussen politici en burgers groeit, die tussen groepen burgers zou de meeste zorg moeten baren: tussen arm en rijk, zwart en wit, laag- en hoogopgeleid, weerbaar en kwetsbaar. In het onderwijs leven kinderen van verschillende sociaal-culturele achtergrond in volstrekt gescheiden werelden. Ze ontmoeten elkaar niet. Dat geldt niet alleen voor het onderwijs. Om de kloof te dichten zijn, naast maatregelen op het gebied van onderwijs, wonen en arbeid, onconventionele initiatieven nodig die de kansen op contact vergroten. Op ongedwongen wijze worden mensen zo op hun verantwoordelijkheid aangesproken. En verleid om uit hun comfort-zone te stappen en elkaars wereld binnen te treden. Op plekken van ontmoeting die ruimte bieden aan de beleving van verschillen én aan de ervaring van verbondenheid.

Zeker in godsdienst en levensbeschouwing wordt benadrukt dat wij leven in verantwoordelijkheid.

Gelukkig zijn die plekken er. In het Limburgse Gennep wordt 2019 ‘Het jaar van de ontmoeting’. In de zogenoemde Mensenbieb kunnen bezoekers een ‘levend boek’ naar keuze lenen. Ze ontmoeten op locatie een onbekende met een verhaal, bijvoorbeeld over pijn, dakloosheid en alcoholisme. In de ontmoeting voltrekt zich een verrassende dynamiek, ontmoeting geeft hoop en doet (samen)leven! Religies en levensbeschouwingen kunnen daarbij een belangrijke rol spelen met hun inspirerende en zinstichtende verhalen die mensen met elkaar willen verbinden.