Erasmus is onze voorvader! Over remonstranten als humanistische christenen

‘Erasmus is onze voorvader’. Dat stelde de bekende remonstrantse theoloog K.H. Roessingh (1886-1925) in een artikel aan het begin van de vorige eeuw. Met zijn uitspraak doelde hij op het humanistisch element dat alle vormen van vrijzinnig christendom en dus ook de Remonstranten kenmerkt. Onder dat humanistisch element verstond Roessingh: vrijheid en verdraagzaamheid als beginselen van het (geloofs)leven; openheid richting cultuur en wereld; eerbied voor ‘het goddelijke’ in de mens en optimisme dat mensen ook zelf de wereld en Gods koninkrijk dichter bij elkaar kunnen brengen. De bijbel is een menselijk boek dat kritisch gelezen mag worden en Jezus is voluit mens te midden van mensen geweest. Een mens die om navolging vraagt in de praktijk van het leven.  

Humanisme

Roessingh ziet dit humanistisch element als blijvend gegeven in het vrijzinnig geloof en verbindt dat met Erasmus’ bijbels humanisme. Tegelijk stelt Roessingh ook kritische vragen: is het mensbeeld hier niet te optimistisch, te autonoom en teveel geënt op een liberaal vooruitgangsoptimisme? Worden het goddelijke en het menselijke niet te veel één en komen grondwoorden uit de christelijke traditie als zonde, vergeving en genade nog wel voldoende tot hun recht?

Gelukkig mag ieder zijn eigen accenten leggen als het gaat om de verhouding tussen het christelijke en het humanistische element in het geloof. Tegelijk beseffen Remonstranten reeds lang dat die twee elementen niet tegengesteld zijn, maar elkaar in verschillende configuraties kunnen verrijken en versterken.

Synthese

Met Erasmus als voorvader (naast Arminius natuurlijk) zoeken remonstranten naar een vruchtbare synthese van humanisme en christendom waar anderen vooral de tegenstelling benadrukken. Geloof in God hoeft niet ten koste te gaan van geloof in de mens en omgekeerd. De christelijke traditie mag, nee moet kritisch benaderd worden terwijl ze  tegelijk een verdiepend licht kan werpen op grondwoorden van ons bestaan als hoop, schuld, liefde en vertrouwen.  We doen ons zelf tekort als we één van de twee genoemde elementen verwaarlozen. Precies dat had Erasmus 500 jaar geleden op zijn geheel eigen wijze ook al door!

-Lit K.H. Roessingh, ‘Het humanistisch en het eschatologisch element in het Modernisme’

–De Remonstrantse Broederschap, Wat zij is en wat zij wil, vele edities

Meer horen over de remonstranten als humanistische christenen in de geest van  Erasmus?   

Op zaterdag 28 oktober a.s. (Erasmus’ geboortedag) vindt van 10.30u tot 15.30u in de Rotterdamse Arminiuskerk een studiedag plaats over de relatie tussen Erasmus en de Remonstranten, met als titel Remonstranten in de ban van Erasmus. Opgave vóór 15 oktober administratie@remonstrantenrotterdam.nl. Uw opgave is definitief na overmaking van E 20 (incl. lunch) op NL23INGB0000170714 tnv Remonstr Gem Rotterdam ovv Erasmusdag.