Project Europa is een gegeven en een opgave

Op 9 mei is het internationale Europadag. Voor de vijfde keer wordt in Utrecht de Europadag gevierd. Met een symposium op 7 mei, en een online dialoog op 9 mei. Het initiatief ontstond in de Domkerk. Nu wordt het meegedragen en uitgevoerd door de vredesorganisatie PAX en ‘Utrecht in Dialoog’.

Wat is het verhaal van Europa?

De Europese integratie is op economisch gebied ver gevorderd. Maar het ging de stichters, Robert Schuman in het bijzonder, duidelijk om meer. Europese samenwerking kent ook het aspect van (gedeelde) waarden. Hoe ver zijn we daarmee gekomen – of weggeraakt van de oorspronkelijke bedoelingen? En waarop waren die gebaseerd?

Terug naar de wortels?

Het zou fijn zijn als er iets van het vroegere elan zou herleven. Maar Europa, met haar geschiedenis van kolonisatie en wereldoorlogen, kan niet spreken vanaf een morele hoogvlakte. Het is 5 mei als ik dit schrijf. Zojuist sprak bondskanselier Angela Merkel over ‘leren van het verleden’. Een divers publiek van jongeren stelden goede vragen. Hoe ontsluit je de toekomst, bevrijd je elkaar en jezelf van een knellend verleden? Hoe gaan we de grote uitdagingen van onze tijd te lijf?

Typisch Europese waarden bestaan niet. Echte waarden zijn universeel. Als je dat vergeet gaat het gauw fout. Bijvoorbeeld als ‘de joods-christelijke traditie’ wordt opgevoerd als fundament voor Europa. Daarvan zegt Bert Jan Lietaert Peerbolte in ‘Trouw’ 1 mei jl.:

‘Deze aanduiding is een politiek construct, dat vooral als doel heeft nu moslims tot ‘de ander’ te maken. Niemand wordt daar beter van. Joden niet, christenen niet en moslims niet. Wat de geschiedenis van Joden en christenen ons leert, is dat het beter is de ander als anders te accepteren en de eigen aanspraken op waarheid wat losjes op te vatten. Wie zichzelf tot norm verheft, sluit de ander buiten en dat helpt niet om samen te leven’.

Kleurrijk publiek

Het is daarom goed dat op het symposium ook een humanist en een moslim een bijdrage leveren. Europa is veranderd. Is meer divers, kleurrijker dan ooit. En staat voor nieuwe uitdagingen.

Europa een waardengemeenschap? Was het maar waar. Ze kan het wel (wat meer) worden. Als we het lef maar hebben. Dat vraagt om waakzaamheid en actief burgerschap. Het gaat niet vanzelf. We moeten blijven oppassen dat de pilaren van de democratie, rechtsstaat, mensenrechten en fundamentele vrijheden niet langzaam wegglijden. Wat moeten we dan doen?

Waarover kunnen we het wel eens worden?

‘We moeten kijken, luisteren, praten. Waarover kunnen we het in elk geval wél eens worden? Wat is het nut van grenzen, en het gevaar van muren? Waarom zijn solidariteit, verbinding en vertrouwen zo belangrijk en hoe gaan we dat in Europa goed met elkaar regelen? Er is veel misgegaan. We hebben te lang werkeloos toegekeken’. (Frans Timmermans, broederschap)

Het ‘Europees project’ is een gegeven – en een opgave. Benieuwd naar de gesprekken op 7 en 9 mei!

Info en opgave: https://www.europadagutrecht.nl