Een vrouw op de kansel van Luther

De ‘reformed churches’ bijeen in Leipzig

Het was een gedenkwaardig ogenblik toen op 7 juli de Libanese predikante Najla Kassab in Leipzig tot voorzitter van de World Communion of Reformed Churces werd gekozen. Zeker als je bedenkt dat zij in maart jongstleden de eerste vrouw was, die in Libanon tot predikante werd gewijd, en dat in een dertigtal van de ruim 200 lidkerken geen vrouwen tot het predikantsambt worden toegelaten. Een paar dagen eerder had Kassab al de preek gehouden op de kansel van Martin Luther in Wittenberg. ‘Hier sta ik dan, een vrouw uit het Midden-Oosten op de kansel van Luther’. Een vrolijk applaus golfde door de kerkzaal.

De WCRC, een protestantse organisatie die wereldwijd zo’n 80 miljoen christenen vertegenwoordigt, hield van 29 juni tot 7 juli haar assemblee in het Duitse Leipzig. Als remonstrant was ik een van de ruim 300 officiële afgevaardigden op een totaal van bijna 1000 deelnemers. Meer dan 100 kerken uit even zoveel landen waren aanwezig, wat zorgde voor een bonte menigte van kleurig geklede mensen, vooral uit Afrika en Azië. Gesproken werd er onder andere over genderkwesties en sexual diversity, de onderdrukking van de Palestijnen, Black lives matter en het klimaataccoord. Niet alleen puur theologische thema’s dus voor de nazaten van Calvijn, maar vooral ook gerechtigheid op allerlei fronten. Zoals de WCRC het zegt: Called to communion, committed to justice. Daarbij hebben de kerken in het Westen het regelmatig zwaar te verduren. Want oude koloniale, witte, mannelijke denk- en gedragspatronen worden hun tot in het zoveelste geslacht nagedragen. Niet ten onrechte, maar dat dit gedrag ook op het zuidelijk halfrond zelf aanwezig is, wordt niet altijd erkend. Het spannendst was  de voordracht van een Noord-Koreaanse ‘kerkleider’, die met zijn anti-Amerikaanse uitval de zaal muisstil kreeg. Maar er mochten geen vragen worden gesteld!

Een bouwsteentje voor de oecumene

Eén theologische kwestie werd in Wittenberg uit de weg geruimd door aansluiting bij de Joint Declaration on the Doctrine of Justice. Een uit 1999 stammende verklaring van de Rooms-Katholieke kerk en de Lutherse Wereldfederatie, die het belang van Gods genade voor het menselijk heil onderstreept en oude veroordelingen opzij zet. Twee inspirerende vieringen vonden plaats in de Nikolaikirche in Leipzig, de plek waar in 1989 met kaarslicht de revolutie begon. Bij de eerste was de Duitse bondspresident aanwezig, de tweede was een vredesgebed à la 1989. Een viering in de Berliner Dom was ook een hoogtepunt. De swing zat er vaak goed  in want Afrikanen en Zuid-Amerikanen houden toch van meer beweging in een dienst. Veel sprekers maakten indruk. Niet alleen de al genoemde Najla Kassab en president Steinmeier, ook de 91-jarige theoloog Jürgen Moltmann oogstte bewondering met een bevlogen en hoopvol verhaal. Hij schuwde het niet om sociaal onrecht te benoemen, maar zette er wel Gods creatieve gerechtigheid tegenover. Inspirerende gesprekken had ik in deze dagen met de leden van de  PKN-delegatie met wie ik veel optrok. Een bouwsteentje voor de oecumene dichtbij, juist ook onze komende herdenkingsjaren 2018-2019!