Levend verleden in Friedrichstadt

In het kader van 400 jaar Remonstranten namen de Remonstranten in Gouda het initiatief om naar Friedrichstadt te reizen. Om de bus vol te krijgen werden ook leden uit Amersfoort en Waddinxveen uitgenodigd. Uiteindelijk gingen er 52 Remonstranten mee, waaronder ook een enkele Remonstrant uit Utrecht en Haarlem.

Friedrichstadt is uniek vanwege zijn geschiedenis. Toen de Remonstranten de synode waren uitgezet nodigde hertog Friedrich van Schleswig op advies van een Nederlandse Mennoniet Remonstranten uit om zich in zijn hertogdom te vestigen. Ruim 400 Remonstranten kwamen en zij werden de stichters van Friedrichstadt. Later kwamen Mennonieten, Joden en Katholieken in het nu overwegend Lutherse stadje. Door godsdienstvrijheid, belastingvrijdom en hard werken groeide en bloeide Friedrichstadt.

Trots

Anno 2019 is men zich in Friedrichstadt zeer bewust van deze geschiedenis van godsdienstvrijheid en tolerantie.  In alle geschriften, in het lokale museum en door de gidsen wordt hier met trots over gesproken. De Remonstrantenkirche is een begrip in de stad. De kerkdienst is in het Duits, alleen het Onze Vader wordt in het Nederlands gebeden.

De Mennonietenkerk wordt nog maar drie keer per jaar gebruikt en de Joden zijn door de holocaust verdwenen. De voormalige synagoge is een cultureel centrum geworden. De geschiedenis van Friedrichstadt gedurende het derde rijk was pikzwart. In 1933 stemde meer dan 53 % van de bevolking NSDAP en dat was 10 % meer dan het landelijk gemiddelde. Niemand stak een hand uit toen de Synagoge werd verwoest en de Joden werden verdreven. Na de oorlog is geleidelijk alle industrie en bedrijvigheid uit het stadje verdwenen en is het toerisme onder de titel “Holländerstadt Friedrichstadt” de enige bron van inkomsten. Het is inderdaad een aantrekkelijk stadje, mooi gelegen aan het water, met veel monumenten en in een groene omgeving. In de winter schijnt het doodstil te zijn.

Toerisme

We werden in Friedrichstadt hartelijk ontvangen door de kerkenraad, de burgemeester – officieel vriend van de Remonstranten – en uiteraard Dominee Severien Bouman en zijn vrouw. We kregen een rondleiding van een lokale gids die ons het huis toonde waar de vorige dominee Laman Trip had gewoond en die haar huis aan de Duitse Monumentenzorg had geschonken. Haar familiewapen is nog te zien in de gevel en haar naambordje hangt nog op de deur. Later hoorde ik dat zij ook een huis had in Duisburg, waar zij onderdak verschafte aan asielzoekers.

Ter gelegenheid van ons bezoek was er op zaterdag in de kerk een uitvoering van Nederlandse muziek uit de 17^de en 18^de eeuw. De normale Remonstrantse dienst is aan het einde van de maand, maar de aanwezige dominees Kim Magnée, Martijn Junte en Severijn Bouman organiseerden ter gelegenheid van ons bezoek een extra kerkdienst op zondagochtend. In de dienst werd afwisselend Duits en Nederlands gesproken.

Lustrum

De burgemeester van Friedrichstadt vertelde dat in 2021 herdacht zal worden dat Friedrichstadt 400 jaar bestaat en zij nodigde Nederlandse Remonstranten expliciet uit. Namens de CoZa heb ik deze uitnodiging aanvaard. Het reisgezelschap had zondagmiddag en maandag nog een toeristisch programma in Sleeswijk-Holstein maar door verplichtingen in Amersfoort vanwege mijn voorzitterschap van het Straatpastoraat heb ik dat onderdeel van het programma moeten missen.