Pleidooi voor vrijheid mag niet verstommen

Ken je jouw klassiekers nog? Op 31 oktober 1517 spijkerde Maarten Luther vijfennegentig stellingen tegen wantoestanden in de rooms-katholieke kerk op de deur van de slotkerk in Wittenberg. Met name de handel in aflaten was hem een doorn in het oog. Het is maar helemaal de vraag of dat opspijkeren ook werkelijk gebeurd is, maar dat is een ander verhaal. Duidelijk is wel dat zijn kritische stellingen enkele maanden later in druk verschenen, breed werden verspreid in Duitsland en de wereld en dat daarmee de Reformatie begon. In 2017 vieren we dus het vijfhonderdjarig bestaan van het protestantisme.

Protestantisme ook onverdraagzaam

Zo’n honderd jaar na Luther zijn de Remonstranten ontstaan als loot aan diezelfde protestantse boom. Niet zo’n fraai verhaal overigens. Vrijheid was een sleutelwoord in het optreden van Maarten Luther, maar geloofsvrijheid is ook in het christendom nooit vanzelfsprekend geweest. De geschiedenis van het protestantisme is doorspekt met voorbeelden waarin vrijheid onder druk kwam, verdedigd moest worden of juist weer werd herwonnen. Onze eigen geschiedenis is daar een voorbeeld van. Vanwege een theologisch conflict tussen twee Leidse hoogleraren Arminius en Gomarus over de predestinatie (de goddelijke voorbestemming van de mens), werden predikanten die aanhanger waren van Arminius uit de gereformeerde kerk gezet en uit het land verbannen. Zij richtten toen in Antwerpen de Remonstrantse Broederschap op. Geen wonder dat vrijheid en verdraagzaamheid al die tijd kernwaarden zijn geweest van de Remonstranten.

Hoeveel vrijheid kunnen we in onze tijd aan?

Ook in onze tijd is vrijheid een drijfveer die mensen in beweging brengt, ten goede maar soms ook ten kwade. Wat is vrijheid precies? Welke pleidooien voor vrijheid inspireren ons? Hoe verhoudt vrijheid zich tot verantwoordelijkheid? Wat voor vrijheid hebben we nodig in deze tijd met grote groepen mensen op drift, oorlog in het Midden Oosten en spanningen in onze samenleving? ‘Pleidooi voor vrijheid’ is het thema van de Remonstranten in 2016 en 2017. De komende maanden besteden wij er op deze website veel aandacht aan. We gaan op zoek naar een nieuw pleidooi voor vrijheid met in gedachten het gegeven dat we in 2017 vijfhonderd jaar Reformatie gedenken.