Remonstrants dichter Jacob Westerbaen in de ban van Erasmus

Aan de rand van Den Haag ligt het landgoed Ockenburgh. Eind juni werd er nog stevig onderhandeld over een landbouwakkoord. Wie het landgoed bezoekt leest op wegwijzers dat het landgoed gesticht is door dichter/medicus Jacob Westerbaen (1599-1670). Over zijn remonstrantse roots helaas geen woord. Nu had de mild ironisch ogende Westerbaen een felle afkeer van calvinistische scherpslijperij. Niet onlogisch als je weet dat hij als Leidse theologiestudent tijdens de Dordtse Synode rekkelijke hand- en spandiensten verleende aan remonstrants voorman Simon Episcopius. Het kostte Westerbaen zijn theologische toekomst, want na de overwinning van de preciezen mocht hij zijn theologische studie niet afronden.

Fan

Remonstrants geïnspireerd bleef hij, al studeerde hij nu af als arts (je moet toch wat in het leven…) En uitgerekend als arts nam zijn leven vervolgens een bijzondere wending. Westerbaen zorgde zo goed voor een vrouwelijke patiënte dat hij in 1625 met deze rijke weduwe in het huwelijksbootje kon stappen. Anna Weytsen was haar naam en ze was eerder gehuwd geweest met de oudste zoon van Johan van Oldenbarnevelt (net als zijn vader onthoofd). Jacob Westerbaen werd door het gelukkig huwelijk met zijn Anna een vermogend heer en na haar overlijden begon hij met de aanleg van Ockenburgh. Hij genoot er tot zijn dood van natuur, jacht en dichtkunst.

Vermakelijk en vrolijk verstand

Als zoveel remonstrantsgezinden was ook hij in de ban van Erasmus. Op lange winteravonden vertaalde hij als een van de eersten Erasmus’ meest bekende werk Lof der Zotheid in het Nederlands. Op rijm nog wel, want je bent dichter of niet. Het was ongetwijfeld een mooie kans om via Erasmus’ kritiek op de clerus zijn eigen aversie tegen rechtzinnige dominees te ventileren.  Westerbaen noemde Erasmus dan ook een man van een ‘vermaeckelijck en vrolijck verstand, ende van een schrandere ende seer aerdighe geest.’ Hij heeft daarin vast ook iets van zijn eigen geest herkend.

Lit: Jacob Westerbaen ‘Gedichten’, samengesteld en ingeleid door Joh. Koppenol

Meer horen over Westerbaen en andere remonstranten in de ban van Erasmus?  
Op zaterdag 28 oktober a.s. (Erasmus’ geboortedag) vindt van 10.30u tot 15.30u in de Rotterdamse Arminiuskerk een studiedag plaats over de relatie tussen Erasmus en de Remonstranten, met als titel Remonstranten in de ban van Erasmus. Opgave vóór 15 oktober via administratie@remonstrantenrotterdam.nl. Uw opgave is definitief na overmaking van € 20,- (incl lunch) op NL23INGB0000170714 t.n.v. Remonstr Gem Rotterdam ovv Erasmusdag.