Waarom doe jij dat eigenlijk? #tolerantie

Op 30 september was de tweede tolerantielezing, de eerste grote landelijke activiteit ‘na coronatijd’. Het was een boeiende ervaring. In de zaal zo’n 20 mensen en online meer dan 100 kijkers. En dat gaf wel een gek gevoel, beetje onwerkelijk ook. Voor de toekomst ben ik nieuwsgierig of we nog moeten wennen om op pad te gaan of dat dit een ‘nieuw normaal’ wordt, met alle nieuwe mogelijkheden die deze vorm biedt. Want zeg nu zelf, zou jij op een avond vanuit Maastricht heen en weer reizen, toch niet te doen? En zo kan je toch meedoen, nieuwe kans!

De avond opende met drie inleidingen door de sprekers: Antje van der Hoek (remonstrants predikant, initiator van de bezinningsbrief over polarisatie en het vergeten wij), Jaap Smit (Commissaris van de Koning in de provincie Zuid-Holland) en Marianne van Praag (rabbijn in de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag). Daarna was er ruimte voor vragen.

Mijn denken over tolerantie is weer aangescherpt deze avond. Ja, ik weet het allemaal wel, maar het moet onderhouden worden. Wat betekent tolerantie, wat vraagt het van jou én van de ander? Even die pas op de plaats, bewustwording, horen hoe een ander de dingen formuleert. Daarom nu gewoon wat quotes, van momenten in de avond die mij hebben getroffen.

Waarom doe je dit eigenlijk?

Jaap Smit (link lezing): Je moet leren luisteren naar de taal van de ander. Je moet elkaar kunnen aanspreken op ideeën en gedrag. Vraag gewoon, waarom doe jij dat eigenlijk? En begin dan het gesprek. Er is een voorwaarde: de ander moet wel bereid zijn om in gesprek te gaan. Als je alleen uitgaat van je eigen gelijk, kom je tot niets. Dan ben je ook niet nieuwsgierig naar die ander. In het gesprek kun je ontdekken dat je fundamenteel anders denkt, ervaart en dat je het niet met elkaar eens bent. Dat schuurt en doet pijn. Kan je toch iets gemeenschappelijks vinden, waar liggen de grenzen over en weer?

In de ontmoeting leer je elkaar kennen

Terwijl wij tolerantie – denk ik – een positief woord vinden, ervaart Marianne van Praag het als een negatief woord: ik tolereer jou, ik verdraag je. Eigenlijk zeg je dan dat je de ander niet helemaal accepteert zoals hij is. Het zegt iets over de plaats van haar (Joodse) gemeenschap in onze ‘open’ maatschappij, want is die wel zo open en tolerant? Zij heeft het liever over interreligieuze ontmoeting. Er zijn zoveel mooie voorbeelden aan te wijzen van verbindende projecten, ontmoetingen. Dat is positief en daar horen we te weinig over.

Ontmoeting organiseren

Maar hoe kom je in gesprek met iemand buiten de kring van gelijkgezinden? Ja, daar moet je inderdaad moeite voor doen, want op interreligieuze ontmoetingsactiviteiten kom je steeds dezelfde mensen tegen. Logisch, want zij vinden dit leuk en staan ervoor open om meer te weten te komen over andere groepen uit de bevolking. Je moet dus een spade dieper steken om de mensen achter de vaste contactpersonen te leren kennen. Dat kan je organiseren. Je kunt mensen uitnodigen voor een kennismaking. Je kunt op bezoek gaan en daar de mensen leren kennen die zelf niet naar buiten treden. Je kunt samen activiteiten organiseren en elkaar al doende leren kennen en begrijpen.

En het gesprek gaat door

De avond gaf mij veel om over na te denken en bij het terugkijken van de lezing vielen mij weer andere dingen op. De avond is voorbijgevlogen en we hadden er gemakkelijk langer over door kunnen praten in kleinere groepen. Ik denk dat dit in sommige huiskamers wel gebeurd is, zeker door degenen die meerdere online deelnemers aanmeldden. Eigenlijk ben ik wel nieuwsgierig wat ze in Twente en Middelburg met elkaar besproken hebben. Misschien horen we het nog eens.