Wij zijn vrij en hebben rechten dankzij deze oud-president!

Individuen kunnen de loop van de geschiedenis bepalen. Mandela, Havel, Ghandi, Churchill, Kofi Annan, we kennen ze. Ook Franklin Delano Roosevelt, president van de Verenigde Staten tussen 1933 en 1945, hoort in deze eregalerij thuis. Een krachtpatser in een rolstoel die maar liefst vier termijnen in het Witte Huis heeft gezeten. De komende weken eren we de vier vrijheden van Roosevelt. Vier weken lang stellen remonstrantse predikanten in hun ‘preek van de week’ een van de Four Freedoms centraal. Op 2 oktober bijt Henk van de Berg het spits af in de remonstrantse kerk in Lochem met een preek over godsdienstvrijheid. Deze kun je vanaf vrijdag op deze website vinden.

Four Freedoms

Op 6 januari 1941 gaf president Roosevelt in een toespraak voor het Amerikaanse Congres zijn visie op een menswaardige wereld. Hij sprak in eenvoudige, heldere taal over een land dat zich – overal ter wereld – zou inzetten voor de Vier Vrijheden:

• Vrijheid van meningsuiting: de beste verdediging tegen aantasting van de democratie;
• Vrijheid van godsdienst: het wapen tegen onverdraagzaamheid en fanatisme;
• Vrijheid van gebrek: de belofte om hongersnood, armoede en epidemieën uit te roeien;
• Vrijheid van vrees: een vrijheid die afhankelijk is van collectieve veiligheid.

Dictators verslaan

Roosevelt gaf met deze speech een beslissende wending aan de wereldgeschiedenis. Immers, na de Eerste Wereldoorlog hadden de Amerikanen zich op hun continent teruggetrokken en zich voorgenomen om zich niet meer met andere landen te bemoeien. Nu maakte Roosevelt de Amerikaanse bevolking duidelijk dat het isolement van de VS voorbij was en dat het land geen andere keuze had dan zijn enorme kracht te gebruiken om de fascistische dictators te verslaan. Roosevelt wilde niet alleen dat zijn landgenoten, maar alle landen ter wereld inzagen dat de Vier Vrijheden het gevecht rechtvaardigden, de opoffering waard waren en een overwinning noodzakelijk maakten. Elf maanden later verklaarde de VS de oorlog aan Japan. The rest is history!

Sinds 1982 worden door de Roosevelt Foundation in Middelburg en het Franklin and Eleanor Roosevelt Institute in New York zogenaamde ‘Four Freedom Awards’ uitgereikt. Onderscheidingen voor mensen die zich op bijzondere wijze hebben ingezet voor het garanderen van de vrijheden van Roosevelt. In 2016 vielen Angela Merkel en de organisatie Human Rights Watch in de prijzen. Maar ook de Congolese gynaecoloog dr. Denis Mukwege. Hij behandelt vrouwen die gruwelijk verminkt zijn door (oorlogs)geweld en groepsverkrachtingen.

Mensenrechten

We gedenken Roosevelt echter evenzeer als de man die met het formuleren van zijn vier vrijheden de standaard zette voor de manier waarop overheden met elkaar en met hun burgers om dienen te gaan. Na de Tweede Wereldoorlog was de hele wereld het er over eens: dit mag nooit meer gebeuren. In deze optimistische mondiale flow werd eerst de Verenigde Naties opgericht en nam de VN vervolgens op 10 december 1948 de Algemene Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) aan. De Four Freedoms zijn in beide documenten als voorwoord opgenomen. De UVRM is tot op heden van grote betekenis als algemene morele en juridische standaard en als vaak gebruikte bron voor een nieuw internationaal verdrag of een nationale grondwet. Mensenrechtenactivisten en –organisaties doen er bovendien vaak een beroep op. En dat allemaal dankzij die ene president.