Geniet van het leven

Het leek er even op dat we weer voluit mochten genieten van het leven. Geen beperkingen meer nu bijna iedereen is gevaccineerd. Het wel of niet mogen genieten heeft bij de mens altijd al een grote rol gespeeld, zoals het Bijbelboek Prediker ons laat zien. Momenteel is het boek Prediker erg in trek, omdat in dit boek de mensen mogen falen en genieten van het leven. Een mens kan immers niet altijd hoog reiken. En dat hoeft ook niet. Prediker geeft ons daarbij praktische raad: je moet genieten van het leven, de geboden onderhouden en niet al te rechtvaardig of onrechtvaardig willen zijn. Inzicht in de zin van het leven kan niet verkregen worden.

Geniet van het leven

God woont in de hemel en wij wonen op aarde, zegt Prediker. Denk dus alsjeblieft niet dat je de raadselen van het leven kunt ontsluieren. Spaar je de moeite. Je kunt piekeren en puzzelen, maar een sluitend systeem vind je nooit. En het bittere raadsel van de goede schepping, waarin zoveel kwaad is; denk maar niet dat je dat kan oplossen. God is in de hemel en jij bent op aarde. En die afstand overbrug je niet. Prediker heeft veel nagedacht over God en de mensen, maar het blijft hem allemaal tamelijk duister. En waar anderen uitroeptekens zetten, zet hij vraagtekens. En dat spreekt ons remonstranten aan.

Er is veel in ons leven dat we niet begrijpen, veel dat ons bitter kan stemmen, maar er valt ook van alles te genieten. Daarom raadt Prediker ons aan om maar te genieten van het leven. Eet je brood met vreugde en drink met een vrolijk hart je wijn. Hij onderbouwt het zelfs theologisch. Want, zegt hij, God ziet alles wat je doet allang met welbehagen aan. Draag altijd vrolijke kleren, kies een feestelijke geur. Geniet van het leven met de vrouw of man die je bemint. Geniet op alle dagen van je leven, die God je heeft gegeven. Het is het loon dat God je gegeven heeft.

Slechte dagen horen er ook bij

Nu moeten de woorden van Prediker wel in hun context gelezen worden. Een leven met louter geluk bestaat alleen in een droomwereld en dat is niet de wereld waarin wij leven. Hoewel we er soms wel van kunnen dromen. Het is dit ideaalplaatje waar veel mensen van dromen en naar streven: een voortdurende staat van geluk.

Omdat mensen daar zo druk mee bezig zijn, vergeten ze dat lijden ook bij het leven hoort. Prediker is zich dit terdege bewust. ‘Geniet op de goede dagen van het goede, maar zie op de slechte dagen in dat God naast de goede ook de slechte dagen heeft gemaakt’, zegt hij. Geen mens kan de toekomst voorspellen. Kennis daarover zal ons altijd ontbreken.

Denk niet dat wij de maat der dingen kennen. De wereld zit veel ingewikkelder in elkaar dan wij vermoeden. Wees daarom niet al te rechtvaardig en meet jezelf geen overdreven wijsheid aan. Maar gedraag je ook niet al te onrechtvaardig en wees niet overmatig dwaas. Houd het ene vast en laat het andere niet los. Er is geen mens op aarde die nooit zondigt, die alleen maar goed is en rechtvaardig.

Geloof in God, tegen beter weten in

Al met al is Prediker een opmerkelijk boek. Een boek waarin God voor ons verborgen is en blijft. Een boek dat ons leert relativeren. Je kan nog zoveel studeren, maar uiteindelijk zal je toch moeten toegeven dat het gaat om het geloof in God, tegen beter weten in.

Prediker eindigt dan ook met de woorden: ‘En tot slot, mijn zoon, nog deze waarschuwing: er komt geen einde aan het aantal boeken dat geschreven wordt, en veel lezen mat het lichaam af. Alles wat je hebt gehoord, komt hierop neer: heb ontzag voor God en leef zijn geboden na. Dat geldt voor ieder mens, want God oordeelt over elke daad, ook over de verborgen daden, zowel over de goede als de slechte.’