Maatschappelijke verdraagzaamheid
De remonstrantse uitingen van verdraagzaamheid golden in de historische context oorspronkelijk als deugd voor christenen onderling. Maar in onze tijd heeft verdraagzaamheid een meer maatschappelijke, bredere betekenis. Nu gaat het om verantwoordelijkheid: remonstranten vinden het belangrijk dat we maatschappelijke verschillen en kloven niet laten escaleren. Want wanneer wordt verdraagzaamheid onverschilligheid? Wanneer het respect voor verschillen en de interesse in de ander verdwijnen. Wanneer het leven en de opvattingen van de ander je koud laten zolang het je eigen leven niet beïnvloed. Verdraagzaamheid daarentegen kost moeite: je kunt niet ‘gewoon’ langs elkaar heen leven in een wereld waarin problemen steeds meer in samenwerking opgelost moeten worden.
Het is vreselijk lastig om een mening, een overtuiging waar je het zelf niet mee eens bent te verdragen, te tolereren. En toch wil je de ander er de vrijheid voor geven. Remonstranten geloven in zo’n vorm van verdraagzaamheid.Remonstranten zien verdraagzaamheid al heel lang als uitgangspunt. Lees verder
Verdraagzaamheid en lankmoedigheid
Synoniemen van verdraagzaamheid zijn woorden als lankmoedigheid, lijdzaamheid, tolerantie, en er aan verwant is het woord: geduld. Van al deze veelzeggende synoniemen heeft verdraagzaamheid heeft de meest neutrale klank. ‘Lankmoedigheid’ is een mooi woord dat gevoelsmatig het dichtst tegen verdraagzaamheid aanzit. Lankmoedigheid is een middeleeuws woord met een Bijbelse klank, en heeft sterk iets van ‘volhouden’, ‘geduldig zijn’.
Daarin lijkt het woord het meest op ‘verdraagzaamheid’ in de zin dat het moeite kost. Wanneer je je trots en je gelijk inslikt, maar dat wel je eigen keuze is. De focus ligt namelijk op wat het conflict overstijgt, namelijk het bestendigen van de verhoudingen (op de langere termijn), en de aandacht voor wat samenbindt in plaats van voor wat verdeelt. Bij verschil van mening is het gewoonweg verstandig de Bijbel even aan de kant te doen en eerst te luisteren. En het ongemak en de pijn van de ander te horen en te erkennen.
Verdraagzaamheid in de praktijk
Maar hoe geven remonstranten dan blijk van hun verdraagzaamheid in het dagelijks leven? Waarin laten ze zien dat verdraagzaamheid een belangrijke waarde voor hen is? Voor remonstranten is het van groot belang om je eigen bubble te verlaten, en je niet op te sluiten in je eigen gelijk. Nieuwsgierigheid, belangstelling voor nieuwe dingen en kennisnemen van andere visies helpen je als mens verder. Nieuwe ervaringen en perspectieven stimuleren je eigen ontwikkeling en maken een beter mens van je, zoals de zeventiende-eeuwse filosoof Pierre Bayle dat al betoogde.
In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat remonstranten hun kinderen veelal naar openbare scholen sturen in plaats van naar christelijke scholen. Dat doen ze om hun kinderen zoveel mogelijk in aanraking te laten komen met andere denkbeelden dan ze thuis meekrijgen. Zo leren hun kinderen al jong wat verdraagzaamheid inhoudt. Ook stemmen remonstranten niet per definitie op christelijke partijen, liever niet zelfs, want ze willen godsdienst en politiek niet mengen. Het gaat een remonstrant niet om het achterliggende christelijke wereldbeeld van een politieke partij, maar om de politieke en maatschappelijke keuzes van een partij.
Remonstranten en het christendom
Remonstranten zijn over het algemeen maatschappelijk betrokken mensen: het zijn goede bestuurders. Je treft ze dan ook aan in het bestuur van scholen, sportverenigingen, voedselbanken en dergelijke. Ze nemen dus nadrukkelijk deel aan organisaties die niets met het christendom van doen hebben. In zo’n niet-expliciet christelijke context kunnen remonstranten echter wel uitstekend hun (op het christendom of humanisme geënte) idealen dienen.
Dat verder kijken dan de christelijke zuil – voor zover die nog bestaat – uit zich ook in het gegeven dat remonstranten zich volop inzetten voor (niet-christelijke) doelen. Zo hebben veel remonstranten zich ingezet voor het kinderpardon. Remonstranten zijn mensen die hun idealen het liefst boven de theorie uit tillen. Hun verdraagzaamheid uit zich in het mengen in andere settingen dan de eigen remonstrantse of christelijke cirkel. Zo zetten ze zich in voor concreet betere leefomstandigheden voor iedereen, ongeacht afkomst of opvattingen. Remonstranten geven verdraagzaamheid gestalte in hun handelen als praktische en daadkrachtige wereldverbeteraars.